ترسیم قوس ها
رسم قوس ها در روشهای مختلف و طبق ضوابط خواص خود به وجود می آید که از آنها به شکل های مختلف و برای کارهای گوناگون تزیینی و باربر به عنوان پوشش در نعل درگاه استفاده می شود . رسم قوس ها در اشکال مختلف ممکن بوده که اگر ضوابط و مراکز ترسیم در چهار چوب طول دهانه (L)باشد شکل کار اصولی خواهد بود.
اشکال بعدی تعداد قوس ها چه به صورت تزیینی و چه به شکل باربر مورد بحث و بررسی ترسیم خواهد بود.این قوس ها نموداری از قوس های مادر و اصلی می باشد که نحوه ترسیم آنها در ضوابط دهنه بررسی می کنیم بدیهی است که در چهارچوب همین ترسیم ها می توان خود قوس هایی نیز رسم کرده و مورد استفاده قرار دارد.
پوشش قوس نعل درگاه:
پس از ساختن دیوار و ستون تا ارتفاع لازم و یا جرزهای باربر در بین درها و پنجره ها از وجود قوس های کمانی ؛ دایره و یا تیز آن هم نسبت به نیروهای وارد بیر قوس؛ زمینه بنایی آن فراهم شود. پس از انتخاب نوع قوس و ساخت قالب قوس و استقرار آن در تکیه گاه ها به طوری که در بناهای خشتی از آن بحث گردید بنای قوس با رعایت پیوند_ شاقول و شمشه کش کردن جوانب قوس برابر با اصول پوشش قوس اجرا شده و اماده بهره گیری مراحل بعدی از جمله کونال سازی و دست انداز چینی و در نهایت آماده شدن کلاف بندی چهاردیواری جهت پوشش سقف و طاق می گردد .
پوشش قوس های تزیینی:
در مواردی پوشش نعل درگاه وسیله قوسهای تزیینی انجام می گردد معمولاا این قوس ها باربری کم داشته مسلما برای بارور شدن این دسته از قوس ها در محل میانی و روی این قوس ها ؛ قوس مخفی باربر ساخته می شود که نیروهای مراحل بعدی را قوس باربر متحمل می گردد.
ضوابط ساخت قوس:
برای دهانه ها از قالب گچی استفاده می شود. چنانچه عرض دیوار یک آجره باشد از وجود یک قالب و اگر عرض دیوار بیشتر باشد از وجود دو قالب ؛ یکی در سمتا جلو و دیگری در سمت عقب استفاده می شودکه از اجرای جز به جز بنایی آن می گذریم و فقط به آن اشاره کوتاه می کنیم چنانچه فاصله و دهانه قوس طویل باشد وزن قوس نیز بیشتر بوده که در این حالت از قالب بندی چوبی و قالبهای دوبله به همراه کلاف بندی وپایه های باربر استفاده می شود.
قوس تخت:
کاربرد این قوس در نمای آجری و برای دهنه می باشد وسط دهنه به اندازه دو تا سه سانتیمتر خیز در نظر گرفته می شود که به علت ناچیز بودن آن بدان قوس تخت می گوییم.
بنایی قوس تخت:
ابعاد این قوس معمولا به ارتفاع 1 تا 2 آجر و به اندازه عرض دیوار که نباید کمتر از 1 آجر باشد ساخته می شود در وسط قوس تیر مقاوم چوبی با گیر لازم به اندازه 50 سانتیمتر از هر طرف بر روی دو سر پایه نصب می گردد جهت نگهداری قوس تخت شمشه ای هم طراز دو سر پایه نصب شده و وسط آن با ملات گچ به اندازه دو تا سه سانتیمتر دور داده می شود انگاه نمای کار ریسمان کشی می گردد محاسبه رجهای قوس انجام شده و بنایی قوس با رعایت همگن از دو جهت به وسیله ملات گچ مقاوم و آجر آب خوار با اصول پیوند و عمودی رجها و چرخش آجرها در اطراف تیر مقاوم چوبی انجام می گردد.در این پوشش وزن قوس تخت به وسیله تیر چوبی تحمل می گردد.
قوس مخفی(دزد):
زمانی که دست انداز بالای قوس تخت زیاد باشد بر روی قوس تخت قوس مخفی با دور کافی ساخته می شود. پای این قوس روی ستون آجری می باشد. از این رو نیروهای وارده از قوس مخفی به ستون منتقل شده و بر قوس تخت اثر نمی کند .
این قوس به وسیله ملات مقاوم و آجر آب خوار سبز و زرد بنایی می شود. عرض قوس مخفی یک کلوک کمتر از عرض دیوار و ستون های آجری می باشد یک کلوک جهت آجرهای قلمدانی نما تا ارتفاع قوی مخفی خواهد بود.
